Op weg naar een nieuw examen

Het examen deugt niet, de correctie kost te veel tijd, overleg tussen de twee examinatoren is soms, vanwege grote verschillen van inzicht, moeizaam. Deskundigen (leraren, hoogleraren, professoren) scoren geen 10, vaak niet eens een 9 of 8. Briljante leerlingen met een lijst vol tienen zien die ontsierd door het punt voor het examen Nederlands: een zeventje.

Het onderwijs naar het examen toe is verworden tot een driltraining met alineaverbanden, argumentatiestructuren en –schema’s, signaalwoorden, verwijswoorden en gaat nauwelijks nog over de inhoud. Teaching to the test verpest het onderwijs voor leraren en leerlingen.

Maatschappelijk zien we dat burgers niet zelfstandig teksten kunnen beoordelen. Hoe verklaar je anders dat mensen massaal stemmen op een Partij voor de Vrijheid die in het programma vooral verboden uitvaardigt. Hoe verklaar je anders dat ouders hun kinderen niet laten inenten zodat die nu de kans lopen te sterven en anderen te besmetten, omdat papa en mama op Facebook hebben gelezen dat een vaccinatie dyslexie veroorzaakt (voor alle zekerheid: DIT HEB IK NU ZELF EVEN VERZONNEN!).

Mijn idee

Het examen Nederlands wordt een combinatie van lees- en schrijfvaardigheid. Kandidaten krijgen meerdere bronnen (filmpjes, Instagram- en facebookpagina’s, artikelen enzovoorts), afgestemd op hun schooltype qua inhoud en lengte. Deze bronnen zijn samengesteld of misschien wel speciaal gemaakt voor dit doel: ze bevatten soms te weinig informatie, meningen die verpakt zijn als feiten, drogredenen en verborgen schrijversintenties.
Opdrachten voor de leerlingen

1.     Volgens welke van deze bronnen is (DIT STANDPUNT) waar?

2.     Beschrijf van een bron waarom jij deze niet als objectief beoordeelt.

3.     Welke informatie, genoemd in een bron, zou je moeten verifiëren alvorens een eigen mening te kunnen bepalen? (Noem er ..)

4.     Bedenk jouw 3 beste vragen die je over dit onderwerp beantwoord zou willen zien.

5.     Schrijf in 100 woorden over dit onderwerp een eigen standpunt en onderbouw dit standpunt met minstens 2 argumenten.

Het complete werk van de leerlingen past op 1 A4’tje. Dat kijkt lekker na. Het correctievoorschrift kan antwoorden 1, 2 en 3 behoorlijk goed voorkoken. Vraag 4 en 5 worden heerlijk subjectief nagekeken. Dat doe je in teams van verschillende scholen. Per regio prik je een aantal momenten waarop leraren gezellig op een locatie in groepjes van 3 alle werken nakijken. Met zijn drieën bepaal je in overleg de score. Je kijkt dus meer werken na, maar het is veel minder werk; nakijken kost 1 avond per klas. Opdracht 5 genereert een cijfer schrijfvaardigheid. Die twee cijfers bepalen het CE-cijfer. In het SE blijft ook een component schrijfvaardigheid.

-->

Teaching to the test wordt in dit geval ‘burgerschap’ en ook alle bezwaren uit alinea 1 zijn getackeld. Het eindexamen mag van mij verdwijnen, maar ook dit idee zou mij mijn vak teruggeven.