Mooi nieuw materiaal

De afgelopen maanden ben ik druk geweest met De Gouden Lijst, pardon, De BruutTAAL Gouden Lijst; BruutTAAL is de hoofdsponsor van deze verkiezing voor het beste jeugdboek. We vinden het belangrijk dat niet alleen de Sleeën en Wallis-De Vriezen in het zonnetje gezet worden. Erna Sassen leverde een mooie winnaar: Er is geen vorm waarin ik pas.
De schrijfwedstrijd die eraan verbonden is (inzenden tot 15 november) laat leerlingen mooie teksten schrijven, de -door uitgevers gratis ter beschikking gestelde- lange leesfragmenten zijn heerlijk om mee te werken in de klas.
En dan zijn daar ook nog die mooie lessuggesties die Bea Ros en Nicky den Boer (ex-Leesplein) bij ieder fragment maakten.
Een cadeautje van BruutTAAL aan iedere leraar Nederlands.

Clasine van Dorst (van Sexy Nederlands) deelde op Facebook haar mooie gecombineerde kunst-poëzieles en met wat minimale aanpassingen kon ie op BruutTAAL.

In Levende Talen Magazine 2018/4 schreef Jacques van den Oever een artikel over het belang van veel schrijven voor de schrijfontwikkeling, Echt schrijven!. Zijn schrijfrecept en de 60 bijbehorende opdrachten mocht ik overnemen en daar ben ik blij mee. Mooi materiaal voor klas 4,5,6 (h)/v, Jacques, bedankt.

En behoorlijk fantastisch: van De Correspondent mogen we hun artikelenbundel Dit was het nieuws niet gebruiken als lesmateriaal. Je vindt hem op de pagina Vragen zijn interessanter dan antwoorden.

Zelf ook nog iets gedaan?

Zeker. Twee nieuwe projecten die raken aan literatuurgeschiedenis en literaire en persoonlijke ontwikkeling. In Verzet maken leerlingen kennis met Multatuli en Van den vos Reynaerde en beluisteren ze actuelere songteksten die wat te zeggen hebben.

In Verhaalstructuur maken leerlingen kennis met Vondel en de klassieke aristotelische verhaalstructuur en gaan ermee aan de slag in actuele films en teksten.
Op de openbare pagina Parodie (alle theorie is altijd openbaar; wachtwoord vergeten mag geen excuus zijn om niet te leren) vinden leerlingen uitleg over dit humoristische fenomeen.

Examens 2018 in Kwizl

De eindexamens leesvaardigheid BK/GT/H/V van het eerste tijdvak van 2018 staan alweer -gemetadateerd- in Kwizl onze digitale, formatieve toptool. Tijdvak 2 staat er uiterlijk in januari in. Dan komt ook weer het proefabonnement voor examenklassen beschikbaar: formatief werken aan een goed examenresultaat, ipv doelloos oefenen. 

Nieuwsgierig naar BruutTAAL?

Werken je leerlingen met een eigen apparaat, dan moet je BruutTAAL bekijken, een betekenisvolle, digitale, formatieve methode Nederlands die werk maakt van het klassenklimaat; niemand wordt leraar Nederlands omdat ie graag met computers werkt.

Op 1 november ben ik op de OMO-ictodag in Tilburg en op 16 en 17 november op Het Schoolvak Nederlands in Brussel. Kom daar eens je licht opsteken.

Welkom terug

Omdat ik 4 dagen per week zelf voor de klas sta, is de zomervakantie een ideale tijd om BruutTAAL weer even helemaal up-to-date te brengen.

Het leerlingenwachtwoord, ze
vinden het op de pagina Leerling.

• Al het materiaal dat in de loop van vorig schooljaar is toegevoegd (waarover je op dit blog hebt kunnen lezen) is verwerkt in de leerlijnen en de jaarplanningen.
• Scholen die het afgelopen jaar zijn begonnen met een proefabonnement (met inlognamen die begonnen met exa) en dit jaar instappen, hebben een eigen inlognaam gekregen waarin de letters exa zijn vervangen door een afkorting van je schoolnaam.
  De wachtwoorden zijn hetzelfde gebleven, om verwarring te voorkomen.
  Iedere contactpersoon (vaak de sectievoorzitter) heeft inmiddels een mail ontvangen met de volledige inloggegevens. Als die nog niet is doorgestuurd, trek je haar (m/v) even aan haar jasje.
• Nieuw poëziemateriaal in Kwizl. Je vindt dit door te filteren op naam: poëzie. Het materiaal stelt vragen over inhoud en vorm en combineert grammatica met betekenis. Dichters spelen wat af met grammatica, heel creatief.
  Effect van deze lessen moet zijn dat leerlingen mooie versjes en gedichten intensief lezen. Samen met alle poëzie die leerlingen tijdens BruutTAALprojecten schrijven, vormt dit een mooi geheel.
  Leuke bijkomstigheid: dichters zeggen vaak niet wat ze bedoelen, maar ze zeggen het wel. Mooie leesvaardigheidstraining. Ook met peer review.
  Voorlopig alleen nog onderbouw. Er volgt meer.
• Formuleren bovenbouw. Inmiddels staan er 9 KbT-oefeningen in Kwizl. Deze teksten van ruim een pagina laten leerlingen zien dat je in taalgebruik soms echt even moet nadenken. Is het alle of allen, gebeurt of gebeurd? KbT staat dan ook voor Keuzes bij Taalgebruik.
  Op de pagina Formuleren vind je een voorstel voor een leerlijn.
• Je applicatiebeheerder kan aan de slag om in Kwizl het nieuwe schooljaar in te richten, 1 augustus is in Kwizl de wisseldatum. De oude resultaten zijn natuurlijk altijd te raadplegen door bovenin het scherm een ander schooljaar te kiezen. Je leerlingen en jij kunnen dus altijd zien wat er vorig jaar gedaan is.
  De handleiding om de nieuwe klassen te importeren vind je HIER.

Reminder: Er is een besloten Facebookgroep BruutTAAL, alleen voor leraren die met de methode werken. Zoek op BruutTAAL en dan op groep.

BruutTAAL steunt Gouden Lijst

Goed lees- en taalonderwijs kan niet zonder goede jeugdboeken. Daarom ondersteunt BruutTAAL het voortbestaan van de Gouden Lijst, de prijs voor het beste jeugdboek voor 12-15 jaar.

Jongeren vanaf 12 jaar lezen steeds minder boeken en vooral onder Nederlandse jongeren neemt het leesplezier af, blijkt uit de internationale PISA-data. Tegelijkertijd weten we uit onderzoek dat fictielezen de lees- en taalvaardigheid en daarmee de gehele schoolloopbaan ten goede komt. Daarom is leesbevordering op middelbare scholen van wezenlijk belang, evenals aandacht voor passend boekenaanbod voor deze leeftijdsgroep. Op dit punt vinden BruutTAAL en de initiatiefnemers van de Gouden Lijst elkaar.  

Gouden Lijst: aandacht voor goede jeugdboeken
In 2009 namen jeugdboekenschrijvers Hans Hagen en Ted van Lieshout het initiatief om een nieuwe literaire prijs in te stellen voor jeugdboeken in de categorie 12-15 jaar. Daarmee vulden ze het gat dat was ontstaan na het wegvallen van de Gouden en Zilveren Zoenen (1997-2008).
De laatste jaren nam de CPNB de prijsuitreiking voor haar rekening, maar de organisatie heeft laten weten dat in 2018 niet meer te doen. De initiatiefnemers van het eerste uur hebben daarom besloten de prijs in elk geval dit jaar weer zelf uit te reiken. ‘Voor schrijvers voor alle leeftijdsgroepen is er een prijs, behalve voor misschien wel de belangrijkste leeftijdsgroep, de levensperiode waarin veel kinderen ophouden met lezen: 12 tot 15 jaar. Wij vinden het belangrijk om naar buiten toe uit te dragen hoe belangrijk leesbevordering is voor deze leeftijdsgroep’, aldus Van Lieshout en Hagen.

BruutTAAL: les in leesplezier
Leesplezier en leesbevordering staan centraal in het fictieonderwijs van BruutTAAL, de door neerlandicus en leraar Michel Pijpers ontwikkelde digitale lesmethode voor het vak Nederlands. ‘Als je het belangrijk vindt dat kinderen lezen, moet je dat belangrijk maken. Dat doe je niet door leerlingen veel leesverslagen te laten maken, maar door van lestijd leestijd te maken. Dan snapt elk kind dat jij vindt dat lezen waarde heeft’, aldus Pijpers.
Om werk te maken van goed fictieonderwijs moeten leraren zicht hebben op het actuele boekenaanbod. Nominaties en literaire prijzen helpen daarbij. Voor Michel Pijpers van BruutTAAL reden om het voortbestaan van de Gouden Lijst te ondersteunen, zodat de prijsuitreiking voor 2018 in elk geval gegarandeerd is. Net als voorgaande jaren worden er twee prijzen toegekend: een aan het beste oorspronkelijk Nederlandse jeugdboek en een aan het beste vertaalde jeugdboek in de leeftijdscategorie 12-15 jaar. Net als in 2009 zullen recensenten titels voordragen voor beide prijzen. De prijsuitreiking zal in september 2018 plaatsvinden.

Na de prijsuitreiking organiseert BruutTAAL een wedstrijd voor scholieren, waarin de genomineerde titels en de winnaar centraal staan. Leraren Nederlands worden hierover in september geïnformeerd.

Over het vervolg van de Gouden Lijst na 2018 zijn de betrokken partijen in gesprek met de CPNB.

YA- en jeugdliteratuurkansen

Bea Ros, onder andere recensent jeugdliteratuur voor Didactief, nieuwsredacteur bij Lezenvoordelijst.nl en redacteur jeugdboeken voor Leesplein.nl, klopte aan. De Koninklijke Bibliotheek doekt Leesplein op (heeeeel jammer), heeft er geen budget meer voor over, en Bea vroeg zich af of ze niks voor/met BruutTAAL kon doen. Graag natuurlijk, deze expertise wil je niet verloren laten gaan.
We hebben een middagje gebrainstormd en denken nu aan trainingen YA- en jeugdboeken, leraren geïnformeerd houden over boeken die de moeite waard zijn, zodat Slee en Wallis-De Vries de klas uit geconcurreerd worden. Ook doorleesadviezen als die van Leesplein, eventueel gekoppeld aan een forum met leerlingen zijn ter sprake gekomen.
Zie jij nog andere mogelijkheden, laat maar komen.

" Neehee, niet vragend maken!"

Een tijdje geleden riep ik op om de vraagmethode om de pv te vinden af te schaffen. In het eerste prachtige weekend van dit jaar namen ruim 200 mensen de moeite om te reageren, naast of in combinatie met ruim 100 likes en dislikes.
Na een dag reageerde ik met Het zit blijkbaar hoog, tijd voor actie, maar daarna reageerde geen uitgever of methodeschrijver met een (wel gevraagde) reactie. Jammer.

Als ik de discussie wat mag samenvatten zijn met name VO-, hbo- en universitaire leraren voor afschaffing. VO-leraren klinken wanhopig:
“Gek word ik ervan.” “Ik probeer dit ook weer iedere keer eruit te rammen.” “Ongeveer het eerste wat ik mijn leerlingen in klas 1 leer is de afkorting BSBS: basisschoolbullshit.”
PO-leraren zijn over het algemeen vrij positief over de vraagmethode. Hun argumentatie: waarom zou je iets afschaffen wat prima werkt, is voor hen volstrekt geldig. Blijkbaar helpt de vraagmethode hun leerlingen om een zin te ontleden.
Wat PO-leraren blijkens de discussie niet beseffen, is hoe keihard hun woorden op de harde schijf van de kinderen gespijkerd zijn (“Dan zeg je toch gewoon dat de zinnen nu complexer zijn en dat die regel niet meer werkt”). Juffen en meesters zijn heilig. De band die jullie met leerlingen opbouwen in een schooljaar, daar kunnen wij alleen van dromen. “Vergeet alles wat je tot nu toe geleerd hebt,” (ook wel BSBS genoemd, las ik) werkt dan ook averechts.
In het VO gebruiken we de persoonsvorm vooral om het te hebben over werkwoordspelling. Tot en met 6 vwo zijn er veel leerlingen die fouten blijven maken, en ook in deze facebookgroep en bij collega’s die geen Nederlands geven -toch allemaal hbo- of universitair opgeleid- blijven deze fouten opduiken, en dat is eigenlijk raar: een volstrekt logisch systeem dat hoogopgeleiden niet onder de knie krijgen.
In “Emil worstelt met de werkwoordspelling” (Levende Talen Magazine 2015, nummer 4) zegt Jeroen Steenbakkers terecht dat het misschien lijkt dat veel leerlingen in groep 8 hun werkwoorden correct spellen, maar dit is slechts schijn: in enkelvoudige zinnen die het voltooid deelwoord altijd als laatste werkwoord hebben lijkt het alleen maar oké. Er is geen begrip, alleen maar een onomstotelijke waarheid: elke zin heeft één persoonsvorm en die vind je door de zin vragend te maken. Later leren ze over samengestelde zinnen, maar de grote meerderheid krijgt het niet voor elkaar om die nieuwe kennis te combineren met De Waarheid.
Lerarenopleiders basisonderwijs doen hun best, “maar in de lesmethode op hun stageschool zien ze toch weer die vraagzin...” en “een deel is helaas behoorlijk conservatief en wil het liefst precies hetzelfde als wat ze tijdens hun eigen schooltijd hebben geleerd :( “

Ik hoop dat leraren basisonderwijs nu begrijpen waarom die vraagmethode echt weg moet: je zet je leerlingen enorm op achterstand. De meesten krijgen het namelijk niet voor elkaar om De Waarheid aan te passen aan nieuwe kennis en zo blijft die vraagmethode in de weg zitten. De vraagmethode mag ook niet één van de methodes zijn; het is namelijk de makkelijkste en leerlingen blijven die dan gebruiken. De tijdproef is misschien wat moeilijker in het begin. Maar als je een zin niet van tijd kunt veranderen, is het wat voorbarig om te gaan ontleden.

Uitgevers en vakdidactici, PO en VO, zullen we eens een bijeenkomst prikken om dit probleem de wereld uit te helpen (om te beginnen uit Nederland)? Reageer dan hieronder even. Misschien wil HSN 2018 wel een sessie inruimen, daar zijn we toch allemaal. Misschien voelt SLO zich geroepen? Een gezamenlijk overleg zou een gezamenlijke afschaffing van de vraagmethode in de nieuwe drukken kunnen bewerkstelligen. Ik zou het mooi vinden.

Nieuw toegevoegd

• Nou ja, nieuw... Voor de liefhebbers wat ideeën om in de klas te werken met spreekwoorden en uitdrukkingen. Ik heb lang getwijfeld of ik er iets aan zou doen, maar een beetje gevoel voor figuurlijk taalgebruik kan geen kwaad. Of jij er iets mee wil doen, bepaal je zelf. Brugklas, lijkt me.
• De persoonlijke leeservaring is een leerlingenpagina waar ze snel (in 10 hapklare stappen) een boekverslag maken dat persoonlijk is en dat hen (eventueel twee jaar later nog) helpt hun eindgesprek/-presentatie voor te bereiden.
  Sluit enigszins aan bij de essay-opdracht De jongen op de berg die lln in klas 3 doen.
• In Kwizl zijn nu ook de B/K-examens verwerkt. Op verzoek. Je kunt nu in klas 2H/V en 3M leerlingen hier al mee monitoren en inzicht verschaffen. Leerlingen vinden het leuk om deze oefeningen te doen is mijn ervaring.
• Peer review, de nieuwe toevoeging bij Kwizl, daar ben ik zeer enthousiast over. Oefenmateriaal krijgt zo extra -vrij dwingende- leermomenten:
  1. Lln maken de oefening en denken na
  2. Lln kijken met antwoordmodel werk van een collega na
  3. Lln geven elkaar feedback (en moeten dus beschrijven wat er nog geleerd moet worden)
  4. Lln bespreken met elkaar de resultaten.
  Punt 3 moet je je leerlingen echt aanleren: hoe geef je feedback waar iemand wat aan heeft (Niet: je bent een hoofdletter vergeten, maar: Namen krijgen hoofdletters).
• Zo ben ik nu bezig met poëziemateriaal in Kwizl. Je vindt dit door te filteren op naam: poëzie.
  Het materiaal stelt vragen over inhoud en vorm en combineert grammatica met betekenis. Dichters spelen wat af met grammatica, heel creatief.
  Effect van deze lessen moet zijn dat leerlingen mooie versjes en gedichten intensief lezen. Samen met alle poëzie die leerlingen tijdens BruutTAALprojecten schrijven, vormt dit een mooi geheel.
  Leuke bijkomstigheid: dichters zeggen vaak niet wat ze bedoelen, maar ze zeggen het wel. Mooie leesvaardigheidstraining. Ook met peer review.
• Op de pagina Memorabiliae een beknopt historisch overzicht van BruutTAALs ontwikkeling.

Onlangs toegevoegd

• Het navigatieblok EXAMENVOORBEREIDING is weer verschenen op diverse pagina's. Zo bestuderen leerlingen gemakkelijk de examenstof. Eventueel drukken ze op de printknop van pagina's die ze graag op papier bestuderen.
• Voor scholen die starten met BruutTAAL is de pagina STARTEN MET BRUUTTAAL toegevoegd.
• Op de pagina SCHRIJFOPDRACHTEN BOVENBOUW vind je actuele, polemische filmpjes met betekenisvolle schrijfopdrachten, betoog en beschouwing.
• De jongen op de berg leert leerlingen (klas V2/3, H3/4, M4) de tweede laag van een boek ontdekken. Mondt uit in het schrijven van een persoonlijk essay.
• Het project TAALVERANDERING laat leerlingen middenbouw een taalonderzoek doen naar barbarismen. Welke zinnen vind jij oké en is de generatie boven jou het met je eens?
• De TAALKRANT laat leerlingen onderbouw een eigen taalkundekrant maken en opmaken (met papier en schaar)

En ook alle (her)examens leesvaardigheid MHV van 2017 zijn inmiddels beschikbaar in KWIZL.